Poznaj charakterystykę polskiego eksportu i zdobądź praktyczną wiedze jak bezpiecznie finansować jego rozwój oraz gdzie zdobyć kluczowe informacje o handlu międzynarodowym

Spis treści:

Co to jest eksport?

Eksport oznacza wywóz towarów z państwa, w którym zostały one wytworzone. W zależności od skali, można wyróżnić dwa rodzaje eksportu. W spojrzeniu mikro jest to eksport dokonywany przez przedsiębiorcę, czyli eksportera lub branżę czy sektor. Natomiast, w ujęciu makro, jest to całkowity zagregowany eksport danego kraju do innego lub kilku łącznie. Eksport oddziałuje na kurs waluty kraju. Im wyższy kurs waluty, tym relatywnie bogatszy jest kraj i jego obywatele w stosunku do innych krajów. Z reguły wzrost eksportu powoduje również przyspieszenie wzrostu gospodarki oraz spadek bezrobocia.

Korzyści z eksportu

Dlaczego warto angażować się w eksport? Powodów jest wiele. Podstawową korzyścią jest dostęp do większego rynku zbytu – firma może sprzedawać swoje towary lub usługi większej liczbie odbiorców, a co za tym idzie, zwiększyć swój przychód. Większy popyt prowadzi też do ekonomii skali, czyli zmniejszenia kosztów jednostkowych, dzięki rozłożeniu kosztów stałych na większy wolumen produkcji. Czynsz za najem budynku, wynagrodzenie administracji i ubezpieczenie maszyn – te koszty nie ulegną zmianie wraz z wzrostem sprzedaży, więc warto je w pełni wykorzystać. Kolejną korzyścią eksportu jest możliwość podniesienia ceny w zamożniejszych krajach. Firma osiąga wtedy większe marże przy tych samych kosztach, co pozwala na inwestycje w rozwój i budowanie przewagi konkurencyjnej. Dzięki rozdzieleniu swojej sprzedaży na wiele krajów przedsiębiorca czerpie także korzyści z dywersyfikacji ryzyka – kiedy jeden z rynków zbytu przechodzi przez kryzys, pozostałe dalej generują przychód i umożliwiają stabilne działanie biznesu. W takim przypadku pomocny może być też faktoring eksportowy, który zabezpiecza płynność finansową firmy i pomaga w stabilnym rozwoju eksportu.

Bezpośredni wpływ eksportu na bilans płatniczy

Eksport jest jednym z elementów makroekonomicznych i ma bardzo duże znaczenie dla gospodarki kraju, ponieważ wpływa bezpośrednio na jego bilans płatniczy. Według raportu Głównego Urzędu Statystycznego obroty towarowe handlu zagranicznego w okresie styczeń - wrzesień w 2020 roku w Polsce wyniosły w cenach bieżących 746,3 mld złotych. W porównaniu z analogicznym okresem z 2019 r. wartość eksportu spadła o 1,8%. Niewątpliwie spadek jest spowodowany zamrażaniem gospodarek z powodu pandemii. Niemniej jednak, wzrost eksportu jest siłą napędową rozwoju państwa, dlatego warto go rozwijać w swojej firmie.

Charakterystyka polskiego eksportu

Według Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu (PAIH) polska gospodarka wyróżnia się na tle innych krajów europejskich wyjątkową dynamiką wzrostu oraz stabilnością. Jako jedyna uniknęła recesji po kryzysie w 2008 roku, a średni dochód na mieszkańca systematycznie rośnie (zobacz czym jest dochód). W 2019 roku obroty towarowe handlu zagranicznego osiągnęły rekordowo wysoką wartość - eksport wyniósł 235,8 mld euro i był wyższy o 5,5% niż w roku poprzednim. Natomiast, w trzech pierwszych kwartałach 2020 roku GUS poinformował o spadku eksportu o 4 % w stosunku do 2019 roku. Wartość eksportu wyniosła 169,9 mld euro. Spadek eksportu spowodowany był w znacznej części obostrzeniami branż na całym świecie w związku z pandemią koronawirusa. Jak raportuje GUS, najwięcej polskiego eksportu trafia do Niemiec, Czech, Wielkiej Brytanii, Francji oraz Włoch. Nadwyżka w handlu zagranicznym po 2020 roku wyniosła 7 proc. PKB, czyli 12 mld euro i jak do tej pory jest rekordową wartością w historii polskiego eksportu od początku lat 90.

Wpływ eksportu na kondycję gospodarki krajowej

Gospodarka jest wrażliwa na zmiany wartości eksportu. W momencie, gdy jego wartość spada i wolumen importu jest większy od wolumenu eksportu, saldo obrotów z zagranicą jest ujemne, a PKB podzielony jest większy niż PKB wytworzony. Innymi słowy, w takiej sytuacji kraj może przeznaczyć więcej na inwestycje i konsumpcję niż wytworzył. W przypadku zwiększenia wydatków na inwestycje, w długoterminowej perspektywie może to prowadzić do zwiększenia poziomu eksportu. Natomiast, zwiększenie konsumpcji może spowodować problemy ze spłatą zadłużenia oraz doprowadzić do ponownego ograniczenia konsumpcji.

W chwili, gdy występuje dodatnie saldo obrotów handlu zagranicznego, czyli gdy eksport jest większy niż import oznacza to, że PKB podzielony jest mniejszy niż PKB wytworzony. Wysoki poziom eksportu wynika z dużej konkurencyjności kraju na arenie międzynarodowej. Należy odbierać go pozytywnie, ale równocześnie nie zapominając o tym, że wysoka nadwyżka w bilansie może prowadzić do inflacji.

Wysoki eksport przede wszystkim umacnia pozycję kraju na rynku międzynarodowym i kreuje pozytywny bilans płatniczy. Dodatkowo, następuje wzrost produkcji, a co za tym idzie wzrost zatrudnienia i zwiększone wpływy budżetowe w postaci obowiązkowych składek ubezpieczeniowych i podatków od dochodów osobistych pracowników zatrudnionych przy produkcji eksportowej. Innymi pozytywnymi aspektami są np. możliwość zmian w technice produkcji oraz wzrost poziomu zaawansowania, które kreują przewagę konkurencyjną. Gdy wartość eksportu nie zmienia się - saldo obrotów jest zerowe a PKB podzielony jest równy PKB wytworzonemu i występuje równowaga w bilansie płatniczym.

Wpływ eksportu na firmy z sektora MŚP

Międzynarodowa wymiana handlowa prowadzi do specjalizacji biznesów i do udoskonalania technologii poprzez dostęp do zagranicznego know-how. Firmy z sektora MŚP są istotnymi graczami w Polskim eksporcie. Jak wynika z raportu PARP Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce 2020, polski eksport generowany jest głównie przez eksporterów wyspecjalizowanych tj. takich firm, dla których udział eksportu w przychodach ogółem jest większy od 50%. 5,8 tys. takich podmiotów (32% ogółu eksporterów) odpowiada za ponad dwie trzecie (69,7%) polskiego eksportu. Patrząc z perspektywy sektora MŚP, prawie jedna czwarta (24,1%) przychodów polskich małych i średnich przedsiębiorstw pochodzi z eksportu (zobacz czym jest przychód). Udział ten powoli rośnie.

Angażowanie się krajowych podmiotów w handel międzynarodowy sprawia, że muszą one sprostać konkurencji poprzez zwiększenie wydajności, wzrost jakości produktów i redukcję kosztów (zobacz czy są koszty). Eksport umożliwia osiągnięcie korzyści skali i tym samym wzrost przychodów i zysków. Dostęp do segmentów rynku zagranicznego o wyższym poziomie dochodów powoduje nie tylko rozszerzenie rynku zbytu, ale także znacznie większe zyski niż gdyby dany towar miał zostać sprzedany w kraju. Co więcej, cykl życia produktów zostaje wydłużony, ponieważ towary, które już wychodzą z użycia na rynku krajowym mogą zostać wywiezione i sprzedane za granicą. Eksport powoduje również dywersyfikację ryzyka dzięki wykorzystaniu przesunięcia w cyklu koniunkturalnym.

Dlaczego warto rozwijać eksport?

Globalizacja zmusza przedsiębiorstwa do dopasowania się do sytuacji na rynku światowym. Państwa muszą eksportować, ponieważ brak eksportu spowoduje ujemny bilans płatniczy kraju, wzrost importu, który często wiąże się ze skurczeniem rynku pracy oraz inflacją. Jest ona jednym z najgroźniejszych skutków globalizacji.

Z danych GUS wynika, że mimo pandemii i niestabilnej sytuacji rynkowej na całym świecie eksport do kluczowych partnerów Polski nie zmniejszył się. Polskie firmy większość towarów eksportują do krajów Unii Europejskiej. Natomiast, specjaliści twierdzą, że zamiast walczyć o rynki wysokorozwinięte, na których panuje duża i zaciekła konkurencja, warto przyjrzeć się krajom rozwijającym się tj. Bułgaria, Słowenia, Węgry czy Rumunia, ponieważ zwiększający się tam popyt kreuje nisze rynkowe. Wskazują na duży potencjał Rumunii, która rozwija się prężnie od 2014 roku. Obecnie, jest na siódmym miejscu pod względem liczby ludności w Unii Europejskiej, co oznacza, że jest dużym i chłonnym rynkiem. Okazuje się, że dynamika eksportu do krajów poza unijnych jest obecnie trzykrotnie wyższa niż na rynki Wspólnoty.

Istnieje wiele argumentów przemawiających za rozpoczęciem współpracy z zagranicznym partnerem biznesowym. Rozwój eksportu w sektorze MŚP wpływa przede wszystkim na dywersyfikację portfela odbiorców, co oznacza, że przedsiębiorca nie musi polegać jedynie na jednym kontrahencie. Ponad to, eksport poprawia wykorzystanie potencjału produkcyjnego firmy oraz wpływa na szybszy rozwój firmy. Jak wynika z badań Harris Interactive z 2015 roku małe i średnie przedsiębiorstwa rozwijają się bardziej dynamicznie, jeśli eksportują swoje produkty. Handel zagraniczny oznacza również większe otwarcie na nowoczesne technologie i trendy obowiązujące w branży, w której działa firma.

Przykłady sektorów, gdzie wartość eksportu rośnie

Znaczący udział w polskim eksporcie ma produkcja żywności, która jest na ogół mało wrażliwa na kryzysy, dzięki czemu przoduje w zestawieniu dotyczący handlu zagranicznego. Główny Urząd Statystyczny donosi o wzroście w branżach: olejów, tłuszczów, wosków, zwierzęcych i roślinnych (o 24,4%), napojów i tytoniu (o 18,7%), żywności i zwierząt żywych (o 8,3%) oraz chemii i produktów pokrewnych (o 7,8%). Okazuje się, że podczas pandemii doszło do na świecie do substytucji wydatków konsumpcyjnych z usług w stronę towarów. Dlatego zawrzało w sektorach tj. meblarskim, sprzętu AGD oraz części do samochodowych, czyli towarów na które dynamicznie wzrósł popyt w drugiej połowie 2020 roku.

Okazuje się, że kryzys pandemia nie zatrzymała relokacji kompetencji przez internacjonalistyczne przedsiębiorstwa do regionu Europy Środkowej, a świadczy o tym wzrost eksportu usług biznesowych, Obecnie są one istotnym elementem rozwoju polskiej gospodarki. Trzeci kwartał 2020 przyniósł wzrost o 3% rok do roku, w eksporcie w branży usług telekomunikacyjnych i informatycznych. Natomiast, pozostałe usługi, czyli usługi prawne, księgowe, doradcze, odnotowały skok o ponad 6 %.

Najczęstsze błędy eksporterów?

Eksport ma wiele zalet, ale warto też pamiętać, że wiąże się wieloma trudnościami. Jednym z częstych błędów podczas rozwoju eksportu jest brak analizy rynkowej. Zdarza się, że przedsiębiorcy wchodzący na nowy rynek nie przeprowadzają dostatecznych badań rynku. Brakuje im podstawowych informacji na temat wielkości rynku, obecnej na nim konkurencji, praw dotyczących importu oraz przepisów celnych. Każdy kraj jest inny i trzeba być przygotowanym na różnice kulturowe, ekonomiczne, językowe i prawne. Przeanalizowanie wszystkich tych czynników wymaga bardzo dużej ilości pracy, ale jest konieczne podczas wejścia na nowy rynek. Pierwsze wyniki potrafią zniechęcić.

Dużym błędem eksportera jest brak determinacji w przypadku pierwszych porażek. Bycie przedsiębiorcą to konieczność uodpornienia się na niepowodzenia, czy zwyczajny brak szczęścia. Często ambicje eksportera są zbyt wysokie i rozmijają się z rzeczywistością. Trzeba być przygotowanym na to, że wszystko trwa o wiele dłużej niż mogłoby się wydawać. Rozwijanie eksportu to proces, który należy przeprowadzać stopniowo, rynek po rynku. Nie można spodziewać się wielkiego sukcesu z miesiąca na miesiąc – poddanie się przy okazji pierwszych trudności to bardzo częsty błąd eksporterów.

Dużą trudność przysparza też znalezienie partnerów zagranicznych. Ich doświadczenie, wiedza i kontakty mogą bardzo ułatwić i przyśpieszyć międzynarodowy rozwój, ale nawiązanie relacji z nieodpowiednimi odbiorcami lub pośrednikami może przysporzyć też wiele kłopotów. Dobór partnerów ma niebagatelne znaczenie. Błędny wybór i nieodpowiednie relacje mogą przyczynić się do większych trudności z wejściem na rynek lub nawet całkowitej porażki. Dla początkujących eksporterów dobrym partnerem może okazać się międzynarodowa firma faktoringowa, taka jak Bibby Financial Services. Skorzystanie z finansowania w formie faktoringu pełnego pozwoli nie tylko uzyskać pieniądze przed terminem określonym na fakturze, ale również zabezpieczy przed ryzykiem niewypłacalności zagranicznego odbiorcy.

Serwisy internetowe wspierające eksport

Istnieje wiele stron internetowych, które warto odwiedzić przed podjęciem decyzji o międzynarodowej wymianie handlowej. Na początek, po wsparcie merytoryczne, finansowe oraz praktyczne wskazówki dotyczące eksportowania produktów można sięgnąć do Portalu Promocji Eksportu. Dobrym źródłem wiedzy jest również blog Global Small Business, na którym publikowane są pomocne treści zarówno dla aspirujących, jak i doświadczonych eksporterów. Informacje o międzynarodowych specjalistach branżowych można czerpać z GlobalTrade.net. Ogłasza się tam ich ponad 60 tysięcy, więc jest to obszerna baza danych.

Pierwszym realnym krokiem w stronę rozwoju eksportu w firmie może być wstąpienie do Stowarzyszenia Eksporterów Polskich, które wspiera eksporterów w nawiązywaniu kontaktów handlowych. Ponadto, stowarzyszenie jest organizatorem licznych konferencji, kongresów i spotkań o tematyce ekspansji zagranicznej. Kolejną organizacją branżową jest Polska Izba Gospodarcza Importerów, Eksporterów i Kooperacji. Członkostwo w zrzeszeniu umożliwia dostęp do ofert firm z całego świata, poszukiwanie nowych rynków zbytu i partnerów biznesowych oraz promocję firmy w kraju i za granicą. Podmioty niezrzeszone również mają możliwość brania udziału w wydarzeniach i śledzenia aktualności.

Warto też dołączyć do serwisu PolishExport.info, gdzie można zarejestrować swoją firmę i publikować bezpłatne zapytania ofertowe w konkretnych kategoriach, które następnie są wysyłane do wszystkich producentów danego produktu. Dzięki temu firma uniknie zbędnych pośredników. Strona internetowa ma na celu promocję polskich produktów, marek i przedsiębiorstw.

Firmy, które rozważają eksport do konkretnego kraju, powinny zainteresować się działaniami izb handlowych promujących określone relacje dwustronne, np. Brytyjsko-Polska Izba Handlowa, Niemiecka Izba Handlowa, Polsko-Francuska Izba. Członkostwo w Izbach zapewnia przede wszystkim kontakty. Pozwala na wymianę doświadczeń i inspiracji, uzyskanie ekspertyz, umożliwia promocję swojego biznesu oraz wywierania wpływu na daną branżę.

Lista 9 witryn, które pomagają rozwijać eksport

• Portal Promocji Eksportu - https://www.trade.gov.pl/pl/
• Blog Global Small Business - https://www.globalsmallbusinessblog.com/
• GlobalTrade.net - https://www.globaltrade.net/
• Stowarzyszenie Eksporterów Polskich - http://www.eksporterzy.org/news.php
• Polska Izba Gospodarcza Importerów Eksporterów i Kooperacji - http://www.pcc.org.pl/
• PolishExport.info - http://www.polishexport.info/
• Brytyjsko-Polska Izba Handlowa - http://bpcc.org.pl/pl
• Niemiecka Izba Handlowa - https://ahk.pl/pl/
• Polsko-Francuska Izba - https://www.ccifp.pl/ 

Źródła finansowania eksportu

Rozpoczęcie działalności eksportowej wiąże się z dodatkowymi kosztami m.in. przygotowania oferty w języku obcym, negocjacji dostosowanych do specyfiki rynku, zawarcia transakcji oraz realizacji i rozliczenia. Istnieją różne sposoby na finansowanie działalności eksportowej. Jednym z nich są różnego rodzaju dofinansowania. Wspomniany Portal Promocji Eksportu daje możliwość pozyskania pieniędzy w ramach pomocy publicznej. Dodatkowo, o finansowanie działalności eksportowej można zwrócić się do Banku Gospodarstwa Krajowego, który szczególnie wspiera producentów towarów oznaczonych jako produkty polskie. Przeczytaj również o 12 źródłach finansowania przedsiębiorstw.

Dostępne są również fundusze w ramach programów unijnych. Rozwój eksportu, tym samym wsparcie sektora MŚP, jest jednym z kluczowych priorytetów programów europejskich. Dostępne programy, można podzielić na programy regionalne oraz programy ogólnopolskie. Trzeba jednak pamiętać, że prowadzenie sprzedaży zagranicznej w przeszłości jest cechą budującą przewagę firmy na tle innych przedsiębiorstw, w momencie starania się o zewnętrzne dofinansowanie. Ponadto, warto planować pozyskiwanie środków z UE ze sporym wyprzedzeniem, ponieważ pozwala to zainwestować czas w przygotowanie aplikacji, co skutkuje później zwiększeniem szans w procesie rekrutacji.

Handel zagraniczny niewątpliwie jest szansą na rozwój, ale jednocześnie stwarza wyzwanie dla przedsiębiorców. Polskie firmy najczęściej obawiają się nierzetelnych kontrahentów i długich terminów płatności. Dla przedsiębiorcy bez doświadczenia na rynkach zagranicznych, wizja weryfikacji kontrahenta z innego państwa może być zniechęcająca. W takiej sytuacji warto zwrócić się do firmy faktoringowej i skorzystać z faktoringu eksportowego (międzynarodowego). Ta usługa dostarcza przedsiębiorcom nie tylko gotówkę zamrożoną w fakturach (zobacz jak ustalać termin płatności faktury), ale również wiedzę na temat zagranicznych rynków i potencjalnych kontrahentów. Faktor wspiera klienta w zakresie weryfikacji prawa i lokalnych praktyk handlowych, chroni także przed wahaniami kursów walutowych.

Wyzwania stojące przed eksporterami

Według raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego, głównym wyzwaniem dla eksporterów jest przede wszystkim pokonanie bariery technologicznej. Uboga oferta, relatywnie niska jakość i nasilająca się konkurencja na rynku europejskim sprawiają, że Polska opera swój eksport na polityce cenowej. Kontynuacja tej polityki oznacza, że wyczerpują się możliwości rozwoju eksportu opierającego się na niskich kosztach wytwarzania, wynikających z relatywnie taniej siły roboczej. Natomiast, w eksporcie do krajów pozaunijnych jest stosowana polityka przewagi jakościowej. Ten fakt tylko umacnia w przekonaniu, że w kwestii ekspansji międzynarodowej warto spojrzeć w innym kierunku niż dotychczas.

Jak rozwijać eksport – podsumowanie

Rozwój eksportu wpływa na konkurencyjność państwa na arenie międzynarodowej. Obecnie eksport Polski opiera się w 80,4% na eksporcie do krajów Unii Europejskiej. Wykorzystywanie polityki cenowej nie może trwać w nieskończoność. Zachodzi potrzeba przejścia na politykę jakościową lub zmiany kierunku samego eksportu. Wartościowym rynkiem wydaje się być Europa południowo-wschodnia. Rozpoczęcie działalności eksportowej jest wyzwaniem. Niemniej jednak, istnieje wiele organizacji i funduszy, które wspierają polskich przedsiębiorców w działalności poza granicami państwa. Jedną z możliwości finansowania eksportu jest faktoring, który pozwala nie tylko na bardziej płynne odzyskiwanie pieniędzy zamrożonych w fakturach, ale także na weryfikację potencjalnych kontrahentów biznesowych, zapewniając klientom bezpieczeństwo współpracy międzynarodowej. W Bibby Financial Services oferujemy taką usługę. Dowiedz się więcej w zakładce dotyczącej faktoringu eksportowego (międzynarodowego).

Bibliografia (źródła)

• https://www.paih.gov.pl
• https://www.findict.pl/slownik/eksport
• Obroty towarowe handlu zagranicznego ogółem 17.11.2020 r. i według krajów w okresie styczeń – wrzesień 2020 r.
• https://www.trade.gov.pl/pl/niezbednik-eksportera/finansowanie-eksportu
• https://pie.net.pl/wiekszosc-polskich-eksporterow-konkuruje-cena/
• Raport “Konkurencyjność polskiego eksportu w wymiarze jakościowo-cenowym”, Polski Instytut Ekonomiczny
• PARP Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce 2020
• Obroty towarowe handlu zagranicznego ogółem i według krajów w okresie styczeń-listopad 2020, GUS
• Jaszczyński M., Znaczenie handlu zagranicznego w rozwoju gospodarczym, ZN PWSZ w Płocku Nauki Ekonomiczne, t. XXIII, 2016.
• M. Imran, Determinants of SME export performance, International Journal of Data and Network Science, School of Business Management, University Utara Malaysia, Sintok, Malaysia, 2017