Transport pod presją - jak firmy TSL mogą utrzymać płynność i rozwijać się mimo rosnących kosztów?

Z jakimi wyzwania borykają się firmy transportowe?

Problemem są przede wszystkim rosnące koszty. Jak podkreśla Wojciech Plona, przewoźnicy mierzą się jednocześnie z presją płacową, coraz droższym paliwem oraz rosnącymi kosztami utrzymania taboru - zarówno nowego, jak i używanego . Do tego dochodzi efekt regulacji takich jak pakiet mobilności, który wymusza zmiany nie tylko w wynagrodzeniach kierowców, ale też w parametrach i wyposażeniu pojazdów.

Jednocześnie rynek nie daje przewoźnikom prostych narzędzi do rekompensowania tych kosztów. Podniesienie cen nie zawsze jest możliwe, szczególnie w relacjach z dużymi zleceniodawcami.

Dlaczego w TSL płynność jest ważniejsza niż przychody?

- „Cash is the king” - mówi Plona, tłumacząc, że branża transportowa pracuje na wyjątkowo niskich marżach. Owszem, przychody bywają wysokie, ale w praktyce firmom zostaje tylko 3–5% czystego zysku od obrotu. Oznacza to, że przewoźnicy muszą obracać ogromnymi kwotami po to, by wypracować niewielką nadwyżkę.

Sytuację pogarszają terminy płatności - w TSL częste są faktury płatne po 90–120 dniach. To oznacza, że firma wykonuje usługę w styczniu, a gotówkę często widzi dopiero w kwietniu lub maju. W tym czasie wynagrodzenia, paliwo, leasing i podatki trzeba opłacać na bieżąco.

Czym są „złe przychody” i dlaczego mogą doprowadzić firmę do problemów?

Plona zwraca uwagę na zjawisko, które wielu przedsiębiorców bagatelizuje: złe przychody. Chodzi o kontrakty, które na papierze wyglądają świetnie - bo generują duży obrót - ale w praktyce niszczą płynność.

Przykład? Zbyt duży klient, który płaci po 120 dniach. Choć zwiększa obroty, równocześnie wysysa gotówkę z firmy. Jeśli ten klient korzysta z najdłuższych możliwych terminów, może zdestabilizować nawet duży podmiot. - „Można być mocnym, ale jeśli klient rozwala naszą płynność i nie śpimy po nocach, warto zadać sobie pytanie, czy to się opłaca” - mówi Plona.

Jakie ryzyka finansowe najbardziej zagrażają firmom TSL?

Piętą achillesową branży pozostają zatory płatnicze. Badanie Bibby Financial Services pokazuje, że co piąta firma transportowa musi odzyskiwać zaległe należności, co potwierdza skalę problemu. Zatory nie tylko utrudniają inwestycje - one wręcz mogą zatrzymać możliwość funkcjonowania.

Drugim kluczowym ryzykiem jest niska dźwignia operacyjna. Wystarczy niewielki błąd w kalkulacji -zbyt niska stawka, źle dobrany kontrakt, opóźniona płatność, by w firmie zabrakło środków na bieżące wydatki. A branża jest szczególnie wrażliwa na wahania kosztów paliwa, zmianę kursów walut czy rosnące wynagrodzenia.

Czy w obecnych warunkach łatwo rozwijać biznes transportowy?

Rozwój jest potrzebny - bo firmy, które stoją w miejscu, tak naprawdę się cofają. Ale jak ocenia Plona, dzisiejszy moment nie sprzyja dużym inwestycjom w sam transport.
Przewoźnicy coraz częściej rozważają:

• dywersyfikację działalności (np. wejście w logistykę magazynową),
• szukanie stabilniejszych klientów,
• poprawę procesów finansowych i skuteczności windykacji,
• staranniejszą selekcję kontraktów.

Rozwój nie powinien więc oznaczać wyłącznie „więcej ciężarówek”, ale raczej „bardziej przewidywalny biznes”.

Czy transport może funkcjonować bez finansowania zewnętrznego?

Krótka odpowiedź: praktycznie nie. Faktoring, kredyt obrotowy, leasing floty - to dziś podstawowe narzędzia utrzymania płynności. Jak mówi Plona, trudno znaleźć firmę TSL, która nie korzysta z finansowania zewnętrznego, bo sama branża jest kapitałochłonna i działa na niskich marżach.

Zewnętrzne instrumenty finansowe są więc nie tyle dodatkiem, co elementem niezbędnym do zachowania ciągłości działalności.

Jak różni się podejście do finansowania u młodszych i starszych przedsiębiorców?

Starsze pokolenie właścicieli częściej cechuje naturalna ostrożność wobec kredytów i faktoringu. Z kolei młodsze pokolenie traktuje finansowanie bardziej narzędziowo - jak dźwignię rozwoju, nie jak ryzyko.

Dużo zależy również od marży:

• jeśli w firmie zostaje 3–5% zysku - finansowanie jest koniecznością,
• jeśli marża wynosi 30–40% - firma może szybciej budować własny kapitał.

Które instrumenty finansowe w TSL są wciąż niedoceniane?

Plona wskazuje dwa:

1. Faktoring- coraz popularniejszy, ale wciąż niewykorzystany w pełni, szczególnie w mniejszych firmach.
2. Pożyczki rządowe lub unijne o niskim oprocentowaniu - przedsiębiorcy często o nich nie wiedzą albo obawiają się formalności.

To zaskakujące, bo oba narzędzia mogłyby realnie odciążyć płynność wielu firm.

Kiedy jest najlepszy moment, aby pójść po finansowanie?

- „Wtedy, kiedy jest dobrze” - odpowiada Plona bez wahania. Gdy firma generuje stabilne przychody i dobrą marżę, warto zabezpieczyć się na wypadek przyszłych trudności. Tak powstaje finansowa poduszka bezpieczeństwa, która może zadecydować o przetrwaniu, gdy rynek się odwróci.

A jak duża powinna być poduszka finansowa firmy? Nie ma jednej reguły. Wielkość poduszki zależy od indywidualnego poczucia bezpieczeństwa właściciela. Jedni potrzebują zabezpieczenia na pół roku, inni czują się komfortowo już przy mniejszej rezerwie. Ważne jest jedno: bez poduszki trudno podejmować trafne decyzje w trudnych momentach.

Czy przedsiębiorcy TSL mają „naturalny system przetrwania”?

Branża TSL jest przyzwyczajona do ciągłych zmian. - „To prawdziwi wojownicy” - mówi Plona, wskazując na konieczność radzenia sobie z nieustannymi modyfikacjami zasad gry: rosnącymi kosztami paliwa, zmianami na rynkach zagranicznych czy kolejnymi regulacjami.

Jednocześnie statystyki pokazują, że sytuacja jest trudna - liczba upadłości firm TSL szybko rośnie. Plona wyjaśnia, że to naturalna konsekwencję złych decyzji finansowych i braku przygotowania na trudniejsze czasy. - „Dopiero przy odpływie widać, kto pływał bez bielizny” - przypomina słowa Warrena Buffetta.

Jakie trendy będą kształtować finansowanie TSL w najbliższych latach?

Ekspert wskazuje kilka kierunków:

• konsolidacja - duzi gracze będą przejmować mniejszych,
• finansowanie udziałowe - np. crowdfunding (choć jego rola w TSL jest niepewna),
• stabilny rozwój klasycznych instrumentów (leasing, faktoring, kredyty),
• innowacyjne metody finansowania - pojawią się tam, gdzie firmy nie spełniają wymogów banków,
• strategiczne planowanie - myślenie o firmie w perspektywie wielu kwartałów, a nie tygodni.

Najważniejsze jednak pozostaje jedno: budowanie odpornej struktury finansowej, opartej na płynności, elastyczności i świadomym doborze klientów.

Podsumowanie: jak budować odporną finansowo firmę transportową?

Z rozmowy z Wojciechem Ploną wyłania się kilka zasad, które mogą stać się fundamentem stabilnego działania w TSL:

1. Dbaj o płynnośćto ważniejsze niż przychody.
2. Unikaj „złych przychodów”, które destabilizują gotówkę.
3. Monitoruj terminy płatności i szybko reaguj na zatory.
4. Dywersyfikuj klientów i źródła przychodów.
5. Korzystaj z finansowania, gdy jest dobrze - buduj bufor.
6. Rozwijaj firmę strategicznie, nie impulsywnie.
7. Śledź regulacje i zmiany kosztowe - branża TSL zmienia się szybciej niż inne.

Transport, spedycja i logistyka to sektor wymagający, ale też odporny i gotowy do adaptacji. Dzięki świadomemu zarządzaniu finansami firmy mogą nie tylko przetrwać, ale także rozwijać się w sposób zrównoważony - nawet w tak dynamicznym otoczeniu jak dziś.